Chí khí anh hùng
Xuất xứ: Bài thơ này được sưu tầm bởi Đỗ Bằng Đoàn, Đỗ Trọng Huề, in trong “Việt Nam ca trù biên khảo”, Nhà in Văn Khoa, Sài Gòn, 1962. Sau được in trong “Tổng tập văn học Việt Nam”, tập 14, Đặng Đức Siêu biên soạn, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2000, tr. 1084.
Tên tác phẩm: Chí khí anh hùng
Chữ viết: Chữ Nôm
Thể loại: Hát nói
- Nội dung đoạn trích
- Hoàn cảnh sáng tác
- Bộ sách
Chí khí anh hùng(1)
Nguyễn Công Trứ
- Vòng trời đất dọc ngang ngang dọc(2)
- No tang bồng(3) vay trả, trả vay.
- Chí làm trai nam bắc đông tây,
- Cho thoả sức vẫy vùng trong bốn bể.
- Nhân sinh thế thượng thuỳ vô nghệ(4),
- Lưu đắc đan tâm chiếu hãn thanh.(5)
- Đã chắc rằng ai nhục ai vinh,
- Mấy kẻ biết anh hùng thời vị ngộ(6).
- Cũng có lúc mây tuôn sóng vỗ,(7)
- Quyết ra tay buồm lái với cuồng phong(8).
- Chí những toan xẻ núi lấp sông
- Làm nên đấng anh hùng đâu đấy tỏ.
- Đường mây(9) rộng thênh thênh củ bộ(10),
- Nợ tang bồng trang trắng(11) vỗ tay reo.
- Thênh thênh thơ túi rượu bầu.
(In trong Tổng tập văn học Việt Nam, tập 14, Đặng Đức Siêu biên soạn, NXB
Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2000, tr. 1084)
*Giải nghĩa từ ngữ
(1) Có bản chép là Chí anh hùng.
(2) Lấy nghĩa ở chữ tung hoành (hợp nam bắc là tung, liên đông tây là hoành), ý nói rộng rãi, to lớn khắp bốn phương trời.
(3) Nợ tang bồng: tang: gỗ dâu; bồng: cỏ bóng, chỉ chí khí dọc ngang của người làm trai. Nợ tang bồng là nợ của kẻ làm trai theo quan niệm của người xưa.
(4) Thuỷ võ nghệ: ai mà không có một nghề, một tài nghệ (có bản chép: “thuỳ vô tử nghĩa là ai mà chẳng chết).
(5) Ở đây có nghĩa là: điều quan trọng là tấm lòng son được rạng rỡ trong sử sách.
(6) Anh hùng thời vị ngộ: người anh hùng lúc chưa gặp thời.
(7) Có bản chép: “Cũng có lúc mưa dồn sóng vỗ”; “mây tuôn sóng vỗ” hay “mưa dồn sóng vỗ” đều nói về những biến động, thử thách trong cuộc đời mà người có chí khí phải đối mặt để vượt qua.
(8) Cuồng phong: gió lớn, ý nói thời loạn lạc.
(9) Đường mây: lấy nghĩa ở chữ “vân trình” để nói người thi là đường công danh.
(10) Cử bộ: cất bước chân đi.
(11) Trang trắng: trang trải xong.
Nguyễn Công Trứ là người có tài, có chí khí, ông viết bài thơ Chí khí anh hùng khi còn trẻ nhằm mục đích để thể hiện khát khao của bản thân với cuộc sống, với con đường công danh, mong muốn đem tài trí ra giúp nước, giúp đời.
Post Comment